Maaike Neuville, Marijke Pinoy e.a. keren zich tegen nationalisme en spreken zich uit voor solidariteit 'Niet in onze naam'. Onder deze titel gaven in de Brusselse KVS kunstenaars en coryfeeën uit het noorden en het zuiden van het land, tegen het bekrompen nationalisme en de splitsingsrage in, stem aan hun bezorgdheid over de politieke stilstand.
Actrice
Maaike Neuville presenteerde de avond 'Niet in onze naam'.
Etnocentrische hersenschimmen. In het Duits klinkt dat pas echt als een hallucinatie: ethnozentristischen Phantasmen. Het dictum staat in het gerenommeerde German Foreign Policy van 14 januari: "Het Vlaams-nationalisme probeert met etnocentrische fantasmen zijn afscheuringsintriges (Sezessionsumtriebe) een basis te geven. Maar daadwerkelijk gaat het om het economische." Onder de titel 'Ein neuer Satellitenstaat' illustreert German Foreign Policy uitvoerig dat Duitse grootconcerns volop speculeren over een snel einde van het land om daarna Vlaanderen naar hun hand te zetten.
Zes maanden onderhandelingen, drie nota's. En intussen zakt het politieke milieu van ons landje almaar dieper in een impasse. De situatie is ernstig maar niet hopeloos. Woensdag riep Bernard Foccroulle, de gewezen directeur van de Brusselse Munt, in Le Soir op de democratie nieuw leven in te blazen. Hoe hij dat ziet? Wel, de democratie is niet een zaak van de politici alleen. Er komt vanzelf een eind aan de solozang van 'wij' tegen 'zij' als we nieuwe platformen van gesprek creëren en het woord geven aan de culturele, academische en sociale wereld, aan de jeugd.
De platformtekst van 'Niet in onze naam' waar
Maaike Neuville achter staat vat de zaken in drie punten samen:
"1. In onze naam propageren de nationalisten een gesloten cultuur die alles herleidt of afmeet aan één aspect: de taal, of je nu man bent of vrouw, jong of oud, arbeider of CEO. Een constructie in functie van een uniformiteit die er niet is.
2. In onze naam forceren zij een splitsing van het land die onze sociale zekerheid in gevaar brengt en de nefaste concurrentie tussen regio's en tussen mensen laat gedijen. Jan met de pet betaalt dan het gelag.
3. In onze naam stevenen zij af op de (verdere) tweedeling van het land: tussen rijk en arm en tussen Vlaams en niet-Vlaams. Dan dreigt een sociale en culturele kaalslag, de jungle van ieder voor zich. Dan wordt het eng en guur in ons land. Een regel uit de gedichten die Dimitri Verhulst voor de gelegenheid schreef vat een en ander goed samen (zie elders in deze krant): 'Le plat pays. Mais pas le mien'. Wij laten luid en duidelijk horen: niet in onze naam!"
Het lijkt wel alsof het voorjaar vroeg uitbreekt, nu de mensen hun lot in eigen hand beginnen te nemen: in de KVS vandaag en zondag in de straten van Brussel, de stad die zozeer het laboratorium kan zijn voor de samenleving van de toekomst. De Franstalige auteur Amélie Nothomb schreef vannacht aan 'Niet in onze naam': "Het nationalisme is een kanker, in het noorden zowel als in het zuiden. De solidariteit en het multiculturalisme zijn de pijlers voor onze toekomst. Het is bemoedigend dat de artistieke milieus van ons land daar zo diep van overtuigd zijn."
Getekend: Het ploegje/de familie die het feest van 'Niet in onze naam' in de KVS organiseert en iedereen uitnodigt: Lieve Franssen, Marijke Pinoy,
Maaike Neuville, Dirk Tuypens, Lebuïn D'Haese en Vital Schraenen.
Waar wij voor staan? Heeft u een leven de tijd, dan leg ik het uit. Tijd heeft iedereen te kort en dus moet alles snel gaan. Quotes moeten duidelijk zijn en to the point. Politieke standpunten moeten begrijpelijk en te slikken zijn tussen wortel en spruit door. En toch is tijd het enige wat we hebben. Laat ons 700 woorden de tijd nemen.
Maaike Neuville: Gisteren stapte ik in Brussel-Centraal van de trein. Er hing rook in het station. Even bekroop mij de gedachte: wat als dit betekent dat er brand is, dan zijn we verloren. Toen zag ik de conductrice. Zij toonde niet het minste teken van ongerustheid. Dat stelde mij gerust. Zij zal het wel weten, het is haar job. Zolang zij rustig blijft, is er niets aan de hand. Misschien is het een illusie - want uiteindelijk klooit iedereen maar wat, de ene verstopt dat al beter dan de andere - maar het is een belangrijk gevoel: je door bekwame mensen omringd weten. Een regisseur, een trainer, een leraar, een minister: zij dienen vertrouwen te schenken, de ploeg te leiden. Als er wél brand was geweest, had die conductrice met het grappige hoedje haar taak moeten volbrengen. Ze had me veilig naar een of andere wonderuitgang moeten leiden of me tot mijn laatste adem blijven bijstaan.
Maaike Neuville: Als ik even mag, België-in-spreidstand, er spelen zich hier twee scenario's tegelijk af: bovengronds woedt een immense financiële brand, die groter en groter wordt. Wat doen onze conducteurs in Brussel-Centraal? Geen enkel teken van ongerustheid uitstralen en ondertussen de passagiers laten stikken. Ondergronds liggen tegelijk enkele asjes te smeulen omdat enkele knorrende conducteurs in een dispuut over, onder andere, drie letters of zoiets, hun peukje hebben laten vallen en niemand wil dat oprapen. Ze rukken zich de haren uit het hoofd, trekken hun hoofd er per ongeluk ook mee af en veranderen in kippen. Als u dat zou zien, nietsvermoedende passagier in Brussel-Centraal, zou u zich nog goed omringd voelen?
Is het geen tijd om aan de noodrem te trekken en te vragen naar een conducteur met realiteitszin? Een conducteur die even samen met zijn medeconducteurs bovengronds gaat kijken wat daar precies aan de hand is? En de passagiers daar eerlijk verslag van uitbrengt?
Maaike Neuville: Zo. Een vergelijking. Dat is één ding. Een ander ding nu. Het zijn geweldig interessante tijden. Niets heeft ooit niets met iets anders te maken. De natuur, de economie, de mondiale machtsverhoudingen: alles wankelt, we ondervinden daar nu ook meer de directe gevolgen van. Wat doen we? We plooien ons terug op onszelf. Krampachtig houden we vast aan wat we hebben. O wee als die daar, die luie, profiterende, werkloze schim daar, ons bezit komt afpakken. Want dat komt die doen, dat heeft de conducteur duidelijk gezegd. En de conducteur heeft ook gezegd dat we onze eigen taal en verleden het allerbelangrijkst moeten vinden. We zullen hem maar gelijk geven, dan blijft die vieze schim misschien daar.
Maaike Neuville"Wat een geweldige tijden. Ons collectief over te kunnen geven aan de onzekerheid, aan het niet-weten. Zoals de maker van een schilderij niet weet wat het uiteindelijk zal worden wanneer hij eraan begint. Hij stelt zich vooral kwetsbaar op. Door zijn niet-weten. Door zijn vertrouwen in zichzelf en in de ander. En dat is wat vanavond zal zijn: een open deur, een omarming van veelheid, een onzeker begin, maar met moed en daadkracht ingezet. Een verzameling eigen onafhankelijke stemmen, zonder politieke of verborgen agenda, maar met politieke stellingname. Dat is moeilijk in één zin te vatten. Jammer, want er is zo weinig tijd, hé, meneer de conducteur.
Het signaal van de Belgische bastaardjes
Een apolitiek protest dat toch bol stond van de politieke geladenheid. Het liep vrijdagavond storm voor het artistieke evenement 'Niet in onze naam' gepresenteerd door Vlaamse actrice
Maaike Neuville in de Brusselse KVS, waarin 'Belgische bastaardjes' hun ongenoegen ventileerden over de Wetstraat-impasse.
Zowat zestig artiesten en intellectuelen lieten hun stem horen tegen 'de splitsingsdrang'. Meestal intimistisch, de andere keer onverwacht fel. Met af en toe een wanklank, onder meer van een stomdronken Arno.
Geen anti-Vlaamse sentimenten, maar evenmin oprispingen van ouderwets belgicisme op de manifestatie 'Niet in onze naam' in de KVS. Wél een kunstenaarsoproep tot solidariteit over de taalgrens heen, ontstaan uit onbehagen over de politieke impasse. "Tegen een discours over identiteit dat een asociale agenda verbergt", zo vatte actrice en medebezieler
Maaike Neuville het samen. Zij presenteerde het evenement samen met Marijke Pinoy.
Soms was het dansen op het slappe koord, maar dat 'Niet in onze naam' een gevoelige snaar raakte, bewees de massale opkomst. Een afgeladen KVS plus heel wat mensen die aan de kassa's wandelen moesten worden gestuurd. Een divers publiek met verontruste Vlamingen, maar zeker ook Walen en Brusselaars. Voeg daarbij ook een forse buitenlandse mediabelangstelling, en het leek even of hier een kleine kunstenaarsrevolutie werd klaargestoomd.
Een plejade van kunstenaars, acteurs en schrijvers deed de toeschouwers vaak van de ene verrassing in de andere tuimelen. Zo kwam na de Franstalige schrijverscoryfee Pierre Mertens (die de politieke gebeurtenissen vergeleek met "een opera van Verdi") de 84-jarige charmezanger Will Ferdy aan de beurt. Hij joeg een golf van ontroering door de zaal toen hij 'Utopia' ten gehore bracht en bijna scanderend 'Wij hebben elkaar nodig' zong.
Poëtische interventies, al dan niet per videoboodschap, waren er van Bernard Dewulf, Dimitri Verhulst en van Stefan Hertmans en broer Peter, terwijl de amper veertienjarige César De Sutter met 'Le plat pays' van Jacques Brel iedereen muisstil kreeg. Geert Van Istendael bracht hulde aan de 'bastaard-Belg' en acteurs als Lotte Pinoy,
Maaike Neuville en François Beuckelaers vertolkten teksten van Ramsey Nasr en Annelies Verbeke.
Indruk maakte ook Anton, de zoon van Anne Teresa de Keersmaeker, met een uitgebalanceerd betoog over wat ons verbindt: "Ook hun muzieknoten bleken in onze balken te passen en hun bewegingen in onze dans. We hebben echt iets te verliezen." De tussenkomst van ABVV-vakbondsman Philippe Van Muylder was plotseling weer sterk politiek geladen, met een forse sneer naar N-VA en CD&V.
De oren werden vooral gespitst toen Tom Lanoye opdook in een videoboodschap. Lanoye wilde de oproep 'Solidariteit maakt een cultuur groot' destijds niet ondertekenen, omdat het "een oud-links discours is". Nu wierp hij pertinente vragen op over de rol van Brussel: "Vanuit de republiek Vlaanderen zullen elke dag 200.000 gastarbeiders naar Brussel moeten om te werken. Wat als we Brussel, het Washington van Europa en het wormstekige hart van Europa, loslaten? Dat moeten we blijven vragen aan de Vlaams-nationalisten: wat met Brussel?" Ook cabaretier Wim Helsen toonde zich pessimistisch: "Er is geen enkele partij die op zoek schijnt te willen gaan naar wat ons kan binden."
Dronkemansbetoog
Wanklanken waren er ook. Nadat Arno met Stef Kamil Carlens een duet ten gehore had gebracht, bleef de opper-Belg op het podium zitten én stamelde hij een warrig dronkemansbetoog met opgeheven vingers én boutades als: "Er zit momenteel meer socialisme in een coiffeurssalon dan bij de socialisten." Er viel geen touw aan vast te knopen. Met zachte hand werd hij door
Maaike Neuville van het podium geleid.
Het was een accident de parcours in een bonte avond, die aan kracht had kunnen winnen door meer gebaldheid, een strakkere timing én meer Franstalige kunstenaars. En gaandeweg schoven toch meer en meer aanwezigen richting KVS-café. Biertjes drinken: een op-en-top Belgische bezigheid die ons wél nog bindt.
